Czym jest chemioterapia i jak działa?

Chemioterapia to leczenie stosowane w celu ograniczenia rozrostu lub zabicia komórek nowotworowych. Działanie chemioterapii polega na zapobieganiu szybkiemu namnażaniu się komórek nowotworowych; może jednak źle wpływać lub zabijać inne szybko przyrastające komórki (jak nabłonek jamy ustnej, jelit, a także komórki włosów, paznokci i białe krwinki), co może prowadzić do wielu działań niepożądanych.^1–3

Cel chemioterapii i znalezienie właściwego dla Ciebie sposobu leczenia

Chemioterapia stosowana jest w celu leczenia i kontrolowania raka oraz zmniejszenia guzów przed operacją chirurgiczną lub radioterapią.¹ Z chemioterapii korzysta się również przy leczeniu raka, który rozprzestrzenił się na inne części ciała (rak z przerzutami) lub który pojawił się ponownie po wyleczeniu (rak nawrotowy).¹

Plany chemioterapii tworzy się w oparciu o następujące czynniki:

• Rodzaj nowotworu¹
• Rozmiar i lokalizacja guza oraz czy guz jest ciągle w tym samym miejscu, czy rozprzestrzenił się na inne części organizmu; czynniki te określają stopień zaawansowania (fazę) raka¹
• Wiek, ogólny stan zdrowia i inne czynniki medyczne¹
• Wszelkie wcześniejsze leczenie raka i zdolność radzenia sobie z pewnymi działaniami niepożądanymi¹

Gdy Twój lekarz rozważy powyższe informacje, określi, czy najlepszym dla Ciebie sposobem leczenia będzie sama chemioterapia, czy powinna być połączona z innymi metodami leczenia, jak radioterapia, operacja chirurgiczna lub nowe rozwiązania, jak terapia celowana czy immunoterapia.¹

Omów opcje leczenia z wykorzystaniem chemioterapii i jego możliwe działania niepożądane ze swoją pielęgniarką lub lekarzem.⁴ Aby dowiedzieć się więcej o skutkach stosowania chemioterapii, przeczytaj artykuł Życie z rakiem i poza rakiem.

Określanie celu chemioterapii

Lekarze mogą stosować chemioterapię na różne sposoby. Może być ona na przykład wykorzystywana:

• W celu zmniejszenia guza przed operacją chirurgiczną lub radioterapią (chemioterapia neoadjuwantowa)^1,5
• W celu likwidacji wszelkich ewentualnych pozostałych po operacji chirurgicznej lub radioterapii komórek nowotworowych (chemioterapia adjuwantowa)¹
• Stosowana oddzielnie, w celu leczenia raka krwi lub układu limfatycznego (monoterapia)^1,5
• W przypadku raka nawrotowego lub raka, który rozprzestrzenił się na inne części ciała^1,5
• By złagodzić objawy nowotworu^1,5

Pytania dotyczące chemioterapii, jakie należy zadać

Nie wahaj się rozmawiać ze swoim lekarzem o chemioterapii i upewnij się, że rozumiesz wszystkie przekazane Ci informacje, nawet jeśli będziesz musiał powtórzyć pytanie.⁴ Podczas tych rozmów przydatna może okazać się obecność przyjaciela czy członka rodziny, który pomoże Ci notować i przypomni o pytaniach, jakie powinieneś zadać.

Warto poruszyć następujące kwestie:⁴

• Jakie są najlepsze metody leczenia występującego u mnie nowotworu o określonym stopniu zaawansowania?
• Jak długo potrwa leczenie?
• Jakie są moje szanse na wyzdrowienie przy stosowaniu tego leczenia?
• Po czym poznam, że leczenie przynosi efekt?
• Jakie są możliwe działania niepożądane tego leczenia?
• Czy z leczeniem tym wiążą się jakiekolwiek długotrwałe działania niepożądane?
• Czy leczenie to wpłynie na płodność?

Jak będzie podawana chemioterapia?

Chemioterapię można aplikować na kilka sposobów:

• Doustnie: jako pigułki, kapsułki lub płyny do połykania^2,6
• Dożylnie: podawana jest bezpośrednio do żyły za pomocą strzykawki lub kroplówki²
• Domięśniowo: wstrzykiwana jest w mięsień, zazwyczaj w ramię, udo lub brzuch⁷
• Podskórnie: wstrzykiwana jest pod skórę, zazwyczaj w ramię, udo lub brzuch⁷
• Dootrzewnowo: wstrzykiwana jest do jamy otrzewnowej, gdzie znajdują się jelita, żołądek i wątroba²
• Dotętniczo: wstrzykiwana jest do tętnicy, która prowadzi do guza⁸
• Miejscowo: jako maść, którą wciera się w skórę⁹

Jeśli przepisano Ci doustną chemioterapię, upewnij się, że przyjmujesz leki dokładnie tak, jak zalecił Twój lekarz lub pielęgniarka i że przechowujesz je zgodnie z instrukcjami.⁶

Częstotliwość

To, jak często otrzymujesz chemioterapię, zależy od rodzaju leczenia, jakiego wymaga Twój typ nowotworu. Wiele osób, na przykład, przyjmuje chemioterapię w „cyklach“: po okresie dawkowania leków następuje „odpoczynek”, podczas którego organizm ma szansę się zregenerować i odbudować zdrowe komórki.¹⁰ Można, na przykład, przyjmować leki przez tydzień, po czym następuje 3-tygodniowy okres przerwy, w którym nie podaje się żadnych preparatów. Łącznie te 4 tygodnie tworzą jeden cykl chemioterapii.¹¹

Sposób przyjmowania chemioterapii jest dostosowany do indywidualnych potrzeb każdego pacjenta.^10,11 Nie martw się, jeśli zauważysz, że ktoś cierpiący na ten sam rodzaj nowotworu jak Twój otrzymuje leczenie w inny sposób niż Ty.

Jeśli masz pytania lub obawy związane z chemioterapią, nie wahaj się poprosić swoją pielęgniarkę lub lekarza o radę.

---

Literatura