Chociaż ból jest jednym z najczęstszych objawów choroby nowotworowej, w przypadku wielu osób cierpiących na raka nie zostaje on skutecznie uśmierzony. Może Ci się wydawać, że ból (który może być spowodowany samą chorobą,1,2 infekcją,1 lub leczeniem raka2) jest czymś, co po prostu „trzeba znosić”, ale to zdecydowanie nie jest prawdą.2 Jeśli odczuwasz ból na jakimkolwiek etapie swojej drogi związanej z chorobą nowotworą, powiedz o tym swojemu lekarzowi lub pielęgniarce i zapytaj ich, co można zrobić, by gouśmierzyć.

Częstość występowania bólu u osób z choroba nowotworową

Leczenie bólu nowotworowego

Twój lekarz, pielęgniarka lub inny członek zespołu prowadzącego opiekę może zaproponować jedną z metod z poniższej listy, których celem jest opanowanie bólu. Czasem najbardziej pomocne może okazać się połączenie kilku z nich.

  • Leki: Twój lekarz może zaproponować lek przeciwbólowy, lekarstwo, które można kupić w aptece lub supermarkecie lub mocniejszy środek, który jest dostępny tylko na receptę. Niektóre leki przeciwbólowe są w formie do połykania, inne zaś muszą zostać podane w formie zastrzyków4
  • Zabiegi w zakresie leczenia raka: zabiegi takie, jak chemioterapia czy radioterapia mogą złagodzić ból poprzez zmniejszenie guza; uśmierza to ból dzięki zredukowaniu ciśnienia, jakie wywiera guz na sąsiadującą z nim tkankę i nerwy4
  • Techniki specjalistyczne: istnieje wiele specjalistycznych technik, które mogą być wykorzystywane w celu zmniejszenia bólu, gdy tradycyjne zabiegi nie przynoszą rezultatu; lekarz może zaproponować również inne, oprócz wymienionych poniżej:
    • Wzmacnianie kości: zabiegi, podczas których wykorzystuje się cement kostny do wypełnienia kości, wzmocnienia ich struktury i złagodzenia bólu4
    • Operacja częściowego usunięcia masy guza nowotworowego: w jej trakcie guz zostaje wycięty lub jego wielkość się zmniejsza, co zmniejsza również ciśnienie, jakie wywiera na sąsiadującą tkankę i nerwy4
    • Neuromodulacja: procedura, która zmienia aktywność nerwów przy wykorzystaniu elektrod lub substancji chemicznych4
    • Terapie uzupełniające: niektóre niekonwencjonalne czy „alternatywne” zabiegi również mogą pomóc; należą do nich: masaż, medytacja, akupunktura i terapia poznawczo-behawioralna (CBT)5
    • Samopomoc: proste strategie, jak słuchanie uspokajającej muzyki czy powolne, głębokie oddychanie może pomóc Ci się zrelaksować, dzięki czemu ból nie będzie się wydawał tak dotkliwy4
    • Doradztwo: rozmowa z terapeutą pomoże pozbyć się stresu i napięcia oraz ułatwi radzenie sobie z bólem4

Ból przebijający

Nawet jeśli jesteś obecnie w trakcie leczenia bólu, możesz doświadczać jego ataków, co nazywa się „bólem przebijającym”. Ból przebijający to nagły wybuch bólu, który odczuwasz, mimo że inny ból został opanowany. Ból przebijający jest niezwykle mocny i przychodzi nagle, zazwyczaj osiągając maksymalne nasilenie w ciągu 5 minut. Epizody bólu przebijającego trwają zwykle nie dłużej niż 30–60 minut i pojawiają się nie częściej niż cztery razy dziennie.1

Ból przebijający Ból przebijający

Można klasyfikować je również jako „spontaniczne” lub „incydentalne”.

  • Ból spontaniczny jest nieprzewidywalny; pojawia się znikąd i nie jest związany z żadną szczególną aktywnością
  • Ból incydentalny ma związek z konkretnym zdarzeniem lub bodźcem, jak poruszanie się czy kaszel; czasem można go przewidzieć, np. może występować zawsze, gdy opatrujesz ranę1

Ten rodzaj bólu może być niezwykle przykry. Może w dużym stopniu wpływać na Twoje ogólne samopoczucie i zdolność do wykonywania codziennych zadań. Może również powodować, że będziesz czuć się przygnębiony i/lub zaniepokojony, a także pogorszyć Twoją jakość życia.1,6 Może sprawić, że będziesz czuć się bardzo niepewnie, i pobudzić wątpliwości w sferze duchowej, nawet, jeśli nie jesteś osobą religijną; te skomplikowane uczucia czasem trudno jest przepracować i mogą one nawet nasilić ból.6

Jeśli myślisz, że cierpisz z powodu bólu przebijającego, bardzo ważne jest, abyś poprosił swojego lekarza lub pielęgniarkę o zaproponowanie metod panowania nad bólem.

Leczenie bólu przebijającego

Nad bólem przebijającym można zapanować na wiele różnych sposobów. Mogą pomagać Ci różni członkowie zespołu prowadzącego opiekę, a leczenie może przebiegać przy wykorzystaniu jednej lub połączenia kilku poniższych metod.1

  • Leki: pomóc może przepisanie dodatkowego lub nowego leku przez lekarza albo odpowiednie dostosowanie Twojego aktualnego sposobu leczenia bólu. Typowe leczenie polega na kontynuacji przyjmowania dotychczasowego środka przeciwbólowego i dodanie do tego jeszcze jednego lekarstwa, które powinno zostać zastosowane, gdy tylko zaczniesz odczuwać ból przebijający1
  • Zapobieganie przewidywalnym bodźcom: jeśli wiesz, kiedy najprawdopodobniej pojawi się ból przebijający lub wiesz, co go wywołuje, być może możliwe będzie jego uniknięcie. Na przykład, jeśli wiesz, że ból przebijający jest  wywoływany przez kaszel, Twój lekarz może przepisać lek, dzięki któremu nie będziesz kaszleć.1
  • Usuwanie zasadniczej przyczyny powstawania bólu: leczenie zasadniczej przyczyny bólu (np. raka czy infekcji), a nie bólu jako takiego, również może być jedną z możliwości1
  • Zmiany stylu życia: zmiana stylu życia może pomóc zmniejszyć ból; na przykład, jeśli wiesz, że ból nasila się, gdy jesteś zmęczony, dobrym rozwiązaniem mogą okazać się regularne przerwy lub poproszenie członków rodziny o pomoc w męczących pracach; pewne ćwiczenia również mogą pomóc w uśmierzaniu bólu1
  • Terapia uzupełniająca: niektóre niekonwencjonalne, tj. „alternatywne” terapie mogą również okazać się pomocne w leczeniu bólu przebijającego; należą do nich: masaż, medytacja, akupunktura i terapia poznawczo-behawioralna.1
  • Techniki interwencyjne: pomocne mogą okazać się niektóre specjalistyczne metody, jak neuroablacja czy neuromodulacja. Jeśli pozostałe metody nie pomogły uśmierzyć bólu przebijającego, na który cierpisz, Twój lekarz może zaproponować Ci jedną z powyższych metod i wytłumaczyć Ci, na czym polega.1

Rejestrowanie bólu

Pomocne może być również prowadzenie dziennika dotyczącego doświadczanego bólu w zeszycie, telefonie czy tablecie, który będzie zawierał określone informacje.

  • Zapisuj daty i godziny, w jakich doświadczasz bólu oraz czas jego trwania2,3
  • W której części ciała pojawia się ból? Czy pozostaje w jednym miejscu, czy rozprzestrzenia się?2
  • Jakie czynności powodują ból (np. konkretny ruch, siedzenie czy nieruchome leżenie)3 kiedy ból się zaczyna?2,3
  • W jaki sposób odczuwasz ból (np. jako strzykający, pulsujący, kłujący, skurczowy)?2,3
  • Czy ból przeszkadza Ci w codziennych czynnościach, jak praca czy dbanie o rodzinę?1,2
  • Oceń nasilenie bólu w skali od 1 do 10 (1 = brak bólu; 10 = najgorszy możliwy ból), i zanotuj, co go zwiększa lub łagodzi2,3
  • Zabierz swój „dziennik“ na następną wizytę lekarską

Literatura

PO/MYDAY/16/0009(1)